“วันประสูติพระพุทธเจ้า” และวันวิสาขบูชา: ความศรัทธาของคนไทยที่ดำรงยาวนาน

By Vichita Virochpoka

Graphic by Vichita Virochpoka

ทุกปีในขึ้น 15 ค่ำเดือน 6 พุทธศาสนิกชนทั่วโลกจะร่วมกันรำลึกถึงเหตุการณ์สำคัญ 3 ประการในพระพุทธศาสนา ได้แก่ วันประสูติ ตรัสรู้ และปรินิพพานของพระสัมมาสัมพุทธเจ้า ซึ่งเกิดขึ้นตรงกันในวันเดียวกัน นั่นคือ “วันวิสาขบูชา” สำหรับในปีนี้นั้นตรงกับวันที่ 11 พฤษภาคม และยังคงเป็นวันหยุดราชการในประเทศไทยที่มีความหมายลึกซึ้งต่อวิถีชีวิตชาวไทยอย่างมาก

“วิสาขบูชา” เป็นคำบาลี แปลว่า การบูชาในเดือนวิสาขะ (เดือน 6) ซึ่งเป็นวันที่พุทธศาสนิกชนถวายความเคารพสูงสุดต่อพระพุทธองค์ โดยวันนี้ถือเป็นวันเดียวในประวัติศาสตร์ที่เกิดเหตุการณ์สำคัญ 3 ประการ:

ประสูติ ที่สวนลุมพินีวัน ประเทศเนปาล

ตรัสรู้ ใต้ต้นโพธิ์ ณ พุทธคยา ประเทศอินเดีย

ปรินิพพาน ณ เมืองกุสินารา

ชาวไทยนับถือพระพุทธศาสนาเป็นศาสนาหลักมายาวนานกว่าพันปี จึงไม่แปลกที่วันวิสาขบูชาจะได้รับความเคารพอย่างยิ่ง ไม่เพียงในฐานะวันสำคัญทางศาสนา แต่ยังเป็นวันครอบครัวอีกด้วย

ปกติแล้ววันวิสาขบูชาจะเป็นวันหยุดราชการเพื่อให้ประชาชนได้เข้าวัด ทำบุญ รักษาศีล ฟังธรรม เวียนเทียน และร่วมกิจกรรมที่ส่งเสริมจริยธรรม โดยเฉพาะการเวียนเทียนในช่วงค่ำ ถือเป็นประเพณีสำคัญที่สืบทอดมาอย่างต่อเนื่องและเป็นสัญลักษณ์ของความศรัทธาอย่างแรงกล้าของคนไทย

องค์การสหประชาชาติ (UN) ได้ประกาศให้ วันวิสาขบูชาเป็นวันสำคัญสากล ตั้งแต่ปี พ.ศ. 2542 เพื่อยอมรับคุณค่าทางจิตวิญญาณและคำสอนของพระพุทธเจ้าว่าส่งเสริมสันติภาพ ความอดทน และการอยู่ร่วมกันอย่างเข้าใจในสังคมโลก

ประเทศไทยได้เป็นเจ้าภาพจัดงาน “วันวิสาขบูชาโลก” หลายครั้ง โดยมีพระสงฆ์และผู้แทนจากนานาประเทศเดินทางมาร่วมงานที่มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย หรือวัดสำคัญในกรุงเทพฯ เป็นประจำ

วันวิสาขบูชาไม่ได้เป็นเพียง “วันหยุดราชการ” หรือวันตามปฏิทินศาสนาเท่านั้น แต่ยังเป็นวันแห่งการฟื้นฟูจิตใจให้สงบจากความวุ่นวายในชีวิตประจำวัน หลายครอบครัวถือโอกาสนี้พาบุตรหลานไปวัด เพื่อปลูกฝังคุณธรรม จริยธรรม และให้เข้าใจหลักคำสอนของพุทธศาสนา เช่น อริยสัจ 4, ศีล 5, และ มรรคมีองค์ 8

แม้ในสังคมปัจจุบันจะมีความเปลี่ยนแปลงไปมาก แต่ภาพของคนไทยที่ใส่ชุดขาว ถือดอกบัว ธูป เทียน เดินเวียนเทียนรอบพระอุโบสถ ก็ยังคงเป็นภาพงดงามที่เห็นได้ทุกปี สะท้อนถึงรากเหง้าทางวัฒนธรรมและจิตวิญญาณที่มั่นคง

วันวิสาขบูชาเป็นมากกว่าวันแห่งการเฉลิมฉลองทางศาสนา แต่เป็นวันแห่งการตระหนักรู้ในคำสอนของพระพุทธเจ้า และการกระทำดีที่นำไปสู่สันติสุขทั้งในระดับบุคคล สังคม และโลก ชาวไทยในฐานะผู้ยึดมั่นในพระพุทธศาสนาต่างพร้อมใจกันใช้วันนี้เพื่อแสดงความกตัญญูและสำนึกในพระมหากรุณาธิคุณของพระสัมมาสัมพุทธเจ้า ซึ่งยังคงเป็นแสงสว่างนำทางให้กับคนไทยอย่างไม่เสื่อมคลาย